Restant van olieslagerij Tjamsweer wordt Rijksmonument
Tjamsweer – Er is een tijd geweest dat er in het kleine Tjamsweer wel tien molens stonden. Tegenwoordig is er in heel Appingedam, waarmee het ooit zelfstandige dorp inmiddels is vergroeid, geen molen meer te bekennen. Geen wonder dat de enige overgebleven resten van de oliemolen ‘De Eendragt’ aan de Stadsweg in Tjamsweer worden gekoesterd. Het hele complex van de voormalige olieslagerij, met het molenrestant, de molenaarswoning met achterhuis, de aangebouwde schuur, de molenschuur, de machinekamer en de schoorsteen zal worden aangewezen als Rijksmonument.
De Eendragt werd in 1802 gebouwd als korenmolen, maar in 1850 werd in de molen een olieslagerij ingericht. De olie werd geslagen uit lijnzaad. De molen kreeg het tijdens een hevige herfststorm in de nacht van 16 op 17 december 1869 flink te verduren en liep forse schade op. Nog geen vijftien jaar later werd De Eendracht ‘verstoomd’; de achtkantige bovenbouw en de wieken werden afgebroken en de olieslagerij werd voortaan met stoomkracht aangedreven. Daarvoor werd een ketelhuis met schoorsteen en een machinekamer naast de molen gebouwd. De stoommachine verdween in 1934 en in 1950 werd het oliebedrijf gesloten. Het hele complex kreeg een woonfunctie. De oude arbeiderswoning is recentelijk vervangen door een in oude stijl gebouwde woning.
Een deel van de oude olieslagerij is al sinds 1968 rijksbeschermd, maar de Rijksdienst voor de Monumentenzorg wil graag het hele complex tot Rijksmonument verheffen. Het complex is n van de weinig overgebleven oliemolenslagerijen en zelfs de allerlaatste in de provincie Groningen.
Vergane molens
Al voor het jaar 1500 stond er in ieder geval een roggemolen in Tjamsweer, de Appingedamster Noordermolen, die rond 1808 werd afgebroken. Rond 1700 werd ten oosten van de oude Heekt de pel- en oliemolen Reithoek gebouwd, in 1762 de zaagmolen van Evert Jans Mulder, in 1779 de polder-, pel-, en oliemolen van Abel Makken, rond 1808 de koren- , pel-, en mosterdmolen De Hooge Molen gebouwd, die in 1869 in vlammen opging, in 1821 de poldermolen van de van de Zuider Olingerpolder (verbrand in 1900), in 1871 de poldermolen van de Noorder Olingerpolder en in 1876 de poldermolen van de polder Dijkhuizen. Net als De Eendracht verdwenen deze molens uit het dorpsgezicht. De oliemolen van Abel Makken werd in 1909 steen voor steen en plank voor plank afgebroken en per schip vervoerd naar het Overijsselse Lattrop, om daar als korenmolen te worden herbouwd.
www.dvhn.nl
