Zeerijp: archeologisch Informatiepunt Fivelboezem

Donderdag 20 april opent Gedeputeerde H. Gerritsen van Cultuur het Archeologisch Informatiepunt Fivelboezem te Zeerijp, een oude havenplaats uit de middeleeuwen. Een Archeologisch Informatiepunt is een locaal toeristisch-recreatief centrum waar bezoekers aan de hand van een expositie worden ge•nformeerd.

Tevens kan er een visuele presentatie worden bekeken.

Bij de opening van het Informatiepunt in Zeerijp hoort de presentatie van een boek, een route en een DVD. Het in kleur uitgevoerde en rijk ge•llustreerde boek, ÔFivelboezem, de erfenis van een verdwenen rivierÕ, uitgegeven door Profiel in Bedum, biedt unieke achtergrondinformatie over de cultuurhistorische ontwikkeling van dit nog onderbelichte stuk van de provincie Groningen. Voor de route wordt de begeleidende informatie geleverd in een zogenaamde TRAP-route, onder de titel ÔZeerijp, meanderen door wijds en hoekig land in de FivelboezemÕ, uitgegeven door de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek. Een Traproute is een route die past in het landelijk Toeristisch Recreatief Archeologisch Project. Door middel van deze wandel- en fietsroute wordt het thema van het Archeologisch Informatiepunt in de landschappelijke omgeving geplaatst.

Het Informatiepunt in Zeerijp voorziet in een grote behoefte. Hoewel het Hogeland bij velen al bekend is om de landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten is een vaak gehoorde klacht dat er geen goed Informatiepunt is waar je elke dag terecht kan en waar je een consumptie kan bestellen. Bovendien is het goed om enige orde te scheppen in de wirwar van routes en initiatieven die een beetje als los zand aan elkaar hangen. Zo maakt Zeerijp al enige tijd deel uit van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella in Noord Spanje. Verder kennen we het begrip Ruige Route, zijn er veel fietsroutes door het gebied en wordt er door ondernemers in het gebied hard gewerkt de belangstelling van het Hogeland te wekken. Een duidelijk richtpunt ontbrak tot nu toe. Afgaande op de ontwikkeling van een vergelijkbaar informatiepunt in Hogebeintum in Fryslan, zal ook Zeerijp voor de toerist een nog belangrijker trekker worden. In de provincie Groningen is Zeerijp na Warffum het tweede informatiepunt.

Het AIPF is een gezamenlijk project van de Stichting Dorpshuis “Ons Huis” te Zeerijp, de Nederlands Hervormde kerk te Zeerijp en de Stichting Fivelgo voor Archeologie te Loppersum. Kerk en dorpshuis, pal tegenover elkaar gelegen, vormen samen de locatie. Het tussenterrein is ook deels ingericht voor het AIPF. De kerk trekt op jaarbasis al veel bezoekers en voor de exploitant van het dorpshuis is deze activiteit een welkome aanvulling. Het project is mogelijk gemaakt door de subsidie Leader+ van de Europese Unie, de Subsidieregeling Gebiedsgericht Beleid, subsidie van de Provincie Groningen en de Gemeente Loppersum.

In 1995 werd in Zeerijp een middeleeuwse steenoven bij graafwerkzaamheden blootgelegd. Daarmee werd de archeologische koorts in deze oude havenplaats aan de Fivelboezem flink aangewakkerd. Was natuurlijk al lange tijd via overlevering door de sage “Het Riepster Licht” bekend dat Zeerijp een bijzondere historie had, tastbare bewijzen uit de bodem zijn toch altijd een welkome informatiebron. Het Riepster Licht verhaalt hoe 12 heidense rechters op miraculeuze wijze van een zekere dood uit de woelige golven van de Fivelboezem werden gered.

Door de vondst van de middeleeuwse steenoven was de link met de prachtige middeleeuwse Jacobuskerk in Zeerijp snel gelegd. Veel wierdedorpen op het Hogeland zijn in het bezit van een schitterende romano-gotische kerk. Deze zijn in een aantal fasen tot stand gekomen in een periode dat de gebouwen nog voornamelijk van hout gebouwd werden. De kerken zijn een tastbaar bewijs hoe hier op de Groninger klei de steenindustrie tot ontwikkeling kwam, met als grondstof diezelfde Groninger klei.

Toen zich begin deze eeuw de mogelijkheid voordeed om met als thema de steenindustrie een Archeologisch Informatiepunt in Zeerijp op te richten is daar door de Riepsters enthousiast op gereageerd. Daarbij speelde de nagedachtenis van de bekende Riepster Eltjo Keijer nadrukkelijk een rol; na de vondst van de oven in 1995 zette hij zich hartstochtelijk in om de unieke vondst openbaar te maken. Omdat de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) vanwege de hoge wetenschappelijke waarde wilde dat de restanten als archief in de bodem bleven, is sindsdien naarstig gezocht naar een mogelijkheid om afbeeldingen van de oven op een representatieve manier tentoon te stellen. Dat is nu als onderdeel van het nieuwe AIP gerealiseerd.

Het AIP Fivelboezem is een belangrijke schakel in een nieuw netwerk van kleinschalige en kwalitatief hoogstaande informatiepunten voor de inwoner en bezoeker die ge•nteresseerd is in de cultuurhistorie van Noord Nederland. Het eerste Archeologisch Informatiepunt is in het Hogelandmuseum in Warffum tot stand gekomen. In Fryslan zijn al enkele informatiepunten gerealiseerd en deze mogen zich in een toenemende belangstelling verheugen.

Het opzetten van informatiepunten over een groot gebied doet recht aan de diversiteit van het noordelijk kleigebied en biedt kans een aantal diverse archeologische en cultuurhistorische themaÕs voor een breed publiek toegankelijk te maken.

ÔFivelboezem, de erfenis van een verdwenen rivierÕ is onder andere bij het AIPF verkrijgbaar voor Û 14,50. De TRAP-route ÔZeerijp, meanderen door wijds en hoekig land in de FivelboezemÕ kost Û 6,-

Meer informatie is te vinden op de website www.groningengids.nl, www.groningana,nl en www.profiel.nl

www.stedum.com